Periscope’un Peri’sini Alan Karar
“İsim hakkı nedeniyle açılan davada mahkeme, Twitter’e ait Periscope isimli mobil uygulamaya erişimin engellenmesine karar vermiştir.”
Bir anlamda Türkiye’de başlayan ve buraya özel şekillenen girişimcilik hikayesini, hukuk sürecini ve sonuçlarını Twitter’da bir zincir ile paylaşmıştım, yazıya da dökmek istedim.
Periscope, iOS ve Android akıllı telefon platformları için geliştirilen görüntülü canlı yayın uygulaması. En basit anlatımla Periscope, kullanıcıların sahip olduğu akıllı telefonlarla internet üzerinden canlı yayın yapabilmesini sağlıyor. Kelimenin anlamı ise, görünmeksizin ve gözü çevirmeksizin bütün çevreyi görmeye olanak sağlayan optik aygıt, uzaktan gözlem aracı.”
Bir sosyal ağ gibi çalışan uygulama ile kullanıcılar birbirini takip edebiliyor, yorum yapabiliyor ve canlı yayına başlanıldığında ise akıllı telefonlara bildirim gidiyor. Canlı yayın paylaşımları -istenirse- hesabınıza kaydediliyor ve bu kayıtlar yayınlanabiliyor.
Peki, ortaya çıkış hikayesi nedir?
Uygulamanın ilham kaynağı Türkiye. Geliştiricisi İran asıllı Kayvon Beykpour Haziran 2013’te Türkiye’ye seyahat için gelir ve Gezi Olayları’na şahit olur. Olayları anında aktarmanın önemini fark ederek uygulamayı geliştirmeye karar verir.
Var olan canlı yayın uygulamalarının yetersiz olduğunu ve en önemlisi bir “sosyal ağ” olmadıklarını düşünen Beykpour, o yıllarda şunları söylüyor;
“Ortağımla Periscope fikrini geliştirmek için uzun süre tartıştık. Gezi eylemlerindeki gözlemlerimden yola çıkarak, canlı yayın uygulamasının bir telefon kullanarak dünyadaki diğer kullanıcılara görüntü aktarması gerekiyordu. Bu fikrin üzerine giderek, Periscope’u geliştirmeye başladık. San Francisco’ya taşınarak bir yazılım ekibi kurduk.”
Çalışmalara başlayan Periscope kurucuları, San Francisco’daki yatırımcıların kapısını çalıyor. Şirket, 2014 Nisan ayında Google Ventures, Menlo Ventures, Bessemer, Stanford StartX ve Sam Shank gibi yatırımcılardan 1.5 milyon dolar yatırım alıyor.
Twitter, satın alıyor!
Twitter kurucusu Jack Dorsey, ABD’de patlak veren “Ferguson” olaylarındaki video paylaşımlarından Periscope’un farkına varıyor. Ve 2015 Mart ayında yaklaşık 100 milyon dolar karşılığında Periscope’u satın alıyor.
Periscope, Twitter’ın satın almasıyla büyük kitlelere ulaşıyor, yaygınlaşıyor. Buna karşın bazı kullanıcılarının izinsiz/telifsiz (stadyum, konser, sinema salonu vb.) ve ahlak dışı (tecavüz, intihar vb.) yayınları nedeniyle de insanlık için tehdit olduğu tartışmaları devam ediyor.
Türk Periscope’un Hikayesi
Ülkemizdeki davaya konu olan Periscope İletişim ve Prodüksiyon Hizmetleri Limited Şirketi ise 2010 yılında “dijital ajans” hizmeti vermek üzere İstanbul’da kurulur. Kurucusu Gökhan Selamet, uzun süre medya planlama alanında çalışmış.
Şirket, kurulduğu 2010 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu’na isim hakkının tescil edilmesi için başvurur. 2011 yılında tescil edilir. Başvurulan iş sınıfı kapsamı ise; “İnternet dahil Radyo/TV yayın ve haberleşme hizmetleri”
Hakkını vermek gerekir ki; Türk Periscope az veya çok bir bedel/efor harcayarak, şirketin kuruluşuyla beraber müthiş bir öngörü ve girişimcilik hikayesiyle kendi markasına yatırım yapmış. Kaç firmamız kendi markasına böyle yatırım yapıyor?
Twitter ise Türk Patent ve Marka Kurumu’na 2015 yılında isim tescili için başvurur. Ancak aynı iş alanı dolu olduğu için “ticari veri analiz” kapsamında 2017 Mayıs’ta isim tescil edilir.
Şirket kurucusu Gökhan Selamet o yılları şöyle anlatıyor;
“Dijital ajans hizmeti veren firmamız patent enstitüsüne başvurulup isim hakkı tescil ettirilerek 2010’da kuruldu. Periscope isimli şirketin Türkiye’ye gelmesi sonrası, 2015’te isim hakkı davamızı açtık. Sürecin takipçisiyiz.”
Dava Başlıyor!
Periscope İletişim ve Prodüksiyon Hizmetleri Limited Şirketi, 2015 Nisan ayında “isim hakkı ihlali ve marka tecavüzü” gerekçesi ve yayının durdurulması talebiyle İstanbul 2. Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’nde Twitter aleyhine dava açar.
Mahkeme, 2017 Mart ayında dava devam ederken ihtiyati tedbir kapsamında “erişim engelleme” kararı alır. Karar, Erişim Sağlayıcılar Birliği ve BTK’ya gönderilir. 1 Nisan 2017’de karar işleme konulur ve BTK basın bülteni ile duyurusu yapılır. İhtiyati tedbir kararına göre; www.periscope.tv alan adı ve @periscopeco Twitter hesabı engellenir. (Not: Sadece Türkiye’de engellenebiliyor.)
Twitter bu karar ardından uygulamanın ismini Türkiye’ye özel “Scope” olarak değiştirir ve işine devam eder. Sitesi ise www.pscp.tv olur.
Not: Twitter’ın Scope markasına geçmesinin de marka hukukuna aykırılık oluşturduğunu savunan Türk şirket tarafından Ankara Fikri Sınai Haklar Hukuk mahkemesinde dava açılmış.
Twitter ayrıca “biz sadece yer sağlayıcılık hizmeti veriyoruz” karşı argümanı ile ihtiyati tedbir kararının kaldırılması için de dilekçe verir.
Mahkeme bu dilekçe üzerine verdiği ara kararda; davacının uğrayacağı muhtemel zararlara karşılık Twitter’ın 1 milyon TL nakdi ya da teminat mektubu yatırması halinde engellemelerin kaldırılmasına karar verir. Engelleme kalkmadığına göre para yatırılmadı. Nedenini bilmiyoruz?
11 Haziran 2018 tarihinde İstanbul Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’nde görülen karar duruşmasına davacı Periscope İletişim ve Prodüksiyon Hizmetleri Limited Şirketi ile davalılar Twitter, Apple ve Google şirketinin (Uygulama Apple ve Google marketlerde yer aldığı için bu şirketlerin avukatları da var) avukatları katıldı.
Ve karar; “Davacı haklı bulundu.”
Daha önce ihtiyati tedbir kararı ile süregelen Türkiye içi engellemeler kesinleşmiş oldu. Ayrıca bu kararla Türk Periscope lehine “marka tecavüzünden” kaynaklanan zararı (var ise) temin için “tazminat davası” hakkı da doğmuş oldu.
Bu süreci uzun uzun anlatmak istedim ki sonuçlar daha iyi anlaşılabilsin.
- Davanın fikri mülkiyet hakkı dışında farklı bir boyutu yok. Yani siyasi değil.
- Davacı markasını 2010’da tescil ettiriyor. Uygulamayı duyar duymaz marka hakkını korumak istiyor. Bekleyip, popülerlik üzerinden rant elde etmek için başka yollara başvurmuyor.
- Marka tescilinde “ülkesellik ilkesi” var. Bir ülkede tescil edilmiş hak sadece o ülkede geçerlidir ve birden fazla koruma talep ediliyor ise her birinde tescil için başvurulmalıdır. Bu ilke ile her devlet/hukuk kendi markasını korur.
Girişimcilerin tek tek ülkelere başvurması zor olacağı için WIPO (Dünya Fikri Mülkiyet Organizasyonu) isimli bir kurum oluşturulmuş. Kendi ülkelerindeki Marka/Patent kurumları aracılığı ile buraya başvurulabiliyor.
Not: Her iki tarafta başvurmamış.
4. Twitter’ın Scope kararı, dava sonucunu tahmin edebilme gücünü/farkındalığını gösteriyor. Yani “haklısın” demenin bir yolu bu bence.
5. Çalışma alanlarının farklı olmasına rağmen alınan bu güçlü karar; “markayı” herşeyin üstünde tutup emsal oluşturacak. Arkasında durulmalı!
6. Uzmanlıklarına başvurduğum marka/paten uzmanı Selçuk Acar ve bilişim hukukçusu Sertel Sıracı; “Mahkemenin kararının doğru olduğunu, tarafların anlaşması yolunun (bir bedel karşılığı) en iyi çözüm olduğunu” söylediler.
Farklı fikirler de var!
- Milyonlarca kullanıcısı olan bir uygulama engellenmemeli.!
- Engelleme yapılamıyor ki, VPN ile giriyoruz.
- Yasaklarla bu iş olur mu?
gibi birçok görüş de var elbet. Çağımızın internet şirketlerinin herşeyi altüst etme gücü burada gizli; “sizlere verdiğimiz ödüllerimiz var, biz haklıyız!”
Son söz; kurucusu Beykpour; “Periscope her zaman Türkiye ile anılacak bir uygulama olacak” demiş yola çıkarken. Her açıdan haklı çıktı!
